Tác Động của Miệt Thị Ngoại Hình và Cách Vượt Qua Nó
[ToMo] Tác Động Của Miệt Thị Ngoại Hình Và Cách Để Vượt Qua Nó
Miệt thị ngoại hình là việc nói những lời tiêu cực đến cơ thể của một người. Nó có thể là về cơ thể của bạn hoặc của một ai đó. Những bình luận đấy có thể là về kích cỡ, độ tuổi, mái tóc, áo quần, đồ ăn, hoặc mức độ hấp dẫn của một người.
Miệt thị ngoại hình có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm lý bao gồm rối loạn ăn uống, trầm cảm, lo âu, tự ti, và mặc cảm ngoại hình, cũng như có cảm giác ghét cơ thể của ai đó.
Miệt thị ngoại hình trong văn hóa của chúng ta
Trong xã hội hiện nay của chúng ta, nhiều người nghĩ rằng cơ thể mảnh khảnh vốn dĩ đã tốt hơn và khỏe mạnh hơn thân hình to lớn. Tuy nhiên, lịch sử đã cho thấy không phải lúc nào điều đấy cũng đúng. Nếu bạn nghĩ đến những bức tranh và bức chân dung từ trước những năm 1800, bạn có thể thấy rằng sự đầy đặn của cơ thể rất được coi trọng.
Mập mạp là dấu hiệu cho thấy người đó là một người giàu có và có khả năng tiếp cận với thực phẩm, trong khi gầy gò đại diện cho sự đói nghèo. Trong cuốn sách "Sự xấu hổ của người béo: Sự kỳ thị và cơ thể béo phì trong văn hóa Mỹ" của tác giả Amy Erdman Farrell, cô đã quan sát sự thay đổi từ việc tôn kính những cơ thể nặng nề sang ưa thích những ngoại hình nhỏ nhắn hơn ở nước Anh giữa thế kỷ 19 khi những cuốn sách đầu tiên về chế độ ăn kiêng được xuất bản.
Cô chú thích rằng việc tập trung vào các chế độ ăn kiêng và cơ thể nói chung, đều tập trung vào phụ nữ. Tác giả Sabrina Strings cho rằng chứng sợ béo phì là do chủ nghĩa thực dân và chủng tộc trong cuốn sách "Sợ người da đen: Nguồn gốc chủng tộc của chứng sợ béo phì".
Theo Từ điển Merriam-Webster, thuật ngữ "miệt thị ngoại hình" lần đầu tiên được sử dụng bởi nhà báo Philip Ellis.
Ai là mục tiêu của miệt thị ngoại hình?
Miệt thị ngoại hình thường chủ yếu nhắm vào kích thước cơ thể, nhưng những bình luận tiêu cực về bất kỳ khía cạnh nào trên cơ thể của một người đều được coi là miệt thị ngoại hình.
Dưới đây là một số lý do tại sao mọi người có thể bị miệt thị về ngoại hình của họ.
Cân nặng
Một trong những lý do thường gặp khi ai đó bị miệt thị ngoại hình là bởi vì cân nặng của họ. Ai đó sẽ có thể bị miệt thị vì cơ thể "quá béo" hoặc "quá gầy".
Bất kỳ những lời nhận xét tiêu cực nào về một người "bị béo" đều là miệt thị ngoại hình. Điều này còn được biết đến với cụm từ "fat-shaming" (miệt thị người béo). Những bình luận miệt thị người béo thường là những bình luận như "Họ sẽ xinh đẹp hơn nếu họ giảm cân", hay "Tôi cá là họ phải mua thêm vé máy bay thì mới đủ ngồi." Đàn ông thường bị miệt thị ngoại hình khi mọi người so sánh cơ thể của họ với cơ thể của một "Người bố bụng phệ".
Người có vóc dáng gầy gò cũng có thể bị miệt thị vì cân nặng của mình. Nó thường được gọi là "skinny-shaming" (miệt thị người gầy), ví dụ như, "Họ trông như thể họ chưa bao giờ ăn vậy" hoặc "Trông có vẻ như họ bị rối loạn ăn uống vậy".
Lông trên cơ thể
Lông mọc ở tay, chân, vùng kín và vùng nách của tất cả mọi người, trừ một số người có vấn đề sức khỏe nhất định. Tuy nhiên, nhiều người có quan điểm rằng phụ nữ nên loại bỏ toàn bộ lông cơ thể, nếu không họ sẽ không "Giống như một người phụ nữ".
Ví dụ về miệt thị lông cơ thể có thể kể đến việc coi phụ nữ để lông nách là "quái vật", hoặc nói với họ rằng họ cần phải cạo lông.
Sức hấp dẫn
Được biết đến với cái tên "pretty-shaming" (miệt thị sắc đẹp), việc bắt nạt hoặc phân biệt đối xử với ai đó vì vẻ bề ngoài hấp dẫn của họ là điều thường xuyên xảy ra. Và hơn thế nữa, ai đó cũng có thể bị bắt nạt vì bị xem là kém hấp dẫn, còn được gọi là "lookism"(chủ nghĩa ngoại hình). Chủ nghĩa ngoại hình mô tả những định kiến hoặc những phân biệt đối xử đối với những người có ngoại hình bị coi là kém hấp dẫn hoặc những người có vẻ bề ngoài được cho là không phù hợp với quan niệm của xã hội về cái đẹp.
Một ví dụ về miệt thị sắc đẹp là khi những phụ nữ có ngoại hình hấp dẫn ít có khả năng được tuyển vào những vị trí quyền lực. Và một ví dụ về chủ nghĩa ngoại hình là những người kém hấp dẫn có thể nhận được ít cơ hội hơn.
Thực phẩm
"Food-shaming" (Miệt thị thực phẩm) thường liên quan đến kích thước cơ thể. Chẳng hạn như, khi ai đó đưa ra những lời nhận xét về những gì một người đang ăn hoặc không ăn, điều đó được xem là miệt thị thực phẩm. Ai đó có thể nói rằng, "Có vẻ như họ không cần phải ăn thứ đấy", là một ví dụ của miệt thị thực phẩm.
Bạn cũng có thể miệt thị thực phẩm lên chính mình. Ví dụ, bạn có thể nói rằng, "Tôi thật béo, tôi không nên ăn miếng bánh pho mát này."
Quần áo
Những năm 1980 đã chứng kiến sự trỗi dậy của quần áo vải thun, và có một câu nói phổ biến rằng: "Vải thun là một đặc ân, không phải là một quyền lợi". Điều này có nghĩa là ta chỉ nên mặc quần áo vải thun nếu ta có một hình dáng cơ thể "chuẩn xác". Đây là một ví dụ điển hình cho miệt thị trang phục.
Gần đây, người sáng lập thương hiệu quần áo Lululemon đã bị chỉ trích vì đã đưa ra những bình luận miệt thị người béo khi cho rằng cơ thể của một số phụ nữ "không phù hợp" với quần áo.
Tuổi tác
Còn được biết đến với cái tên chủ nghĩa tuổi tác, miệt thị tuổi tác là phân biệt đối xử và bắt nạt ai đó bởi vì tuổi của họ. Nó thường tập trung vào người cao tuổi hoặc dân số già.
Giống như miệt thị cơ thể, một nhận xét theo chủ nghĩa tuổi tác có thể là, "Họ đã quá già để trang điểm đậm như thế". Bên cạnh đó, nhiều tiêu đề bài báo đăng tải những bức ảnh của người nổi tiếng khi không trang điểm để chỉ ra họ "xấu" và "già" như thế nào cũng là đang miệt thị những người đấy. Đưa ra những lời nhận xét tiêu cực về nếp nhăn hoặc làn da chảy xệ của ai đó cũng là một hình thức miệt thị ngoại hình.
Mái tóc
Xã hội phương Tây từ lâu đã xem mái tóc thẳng, bóng mượt là một mái tóc lý tưởng. Do đó, một mái tóc xoăn, xoắn hoặc có kết cấu khác sẽ bị coi là kém hấp dẫn. Điều này được gọi là "texture-shaming" (miệt thị kết cấu mái tóc).
Một ví dụ về miệt thị kết cấu mái tóc là, "Họ thật dũng cảm khi để tóc của mình tự nhiên như thế." Tuy nghe có vẻ như đây là một lời khen, nhưng nó thực chất là một sự xúc phạm. Bởi vì nó ngụ ý rằng mái tóc của người đấy là bất thường và họ thật dũng cảm khi dám để mái tóc của mình tự nhiên như vậy.
Ngoài ra, "bald-shaming" (miệt thị người hói) xảy ra với mọi người thuộc mọi giới tính khi họ có đường chân tóc thưa thớt hoặc có da đầu mỏng/hói.
Tại sao ta cần phải ngăn chặn miệt thị ngoại hình?
Miệt thị ngoại hình để lại vô số hậu quả tiêu cực đối với sức khỏe tâm lý. Đây là một số hậu quả nghiêm trọng:
+ Thanh thiếu niên bị miệt thị ngoại hình có nguy cơ trầm cảm cao đáng kể.
+ Miệt thị ngoại hình dẫn đến rối loạn ăn uống.
+ Miệt thị ngoại hình có tác động tệ hơn với phụ nữ béo phì khi họ cố gắng khắc phục tình trạng ăn uống vô độ.
+ Miệt thị ngoại hình có thể gây ra sự bất mãn với cơ thể của một người, từ đó có thể hạ thấp lòng tự tôn của người đó.
Những lo ngại khác về sức khỏe tâm lý của một người khi bị miệt thị ngoại hình bao gồm:
+ Lo âu
+ Mặc cảm ngoại hình
+ Trầm cảm
+ Tăng nguy cơ tự gây hại cho bản thân hoặc tự tử
+ Giảm chất lượng cuộc sống (vì sự bất mãn đối với cơ thể)
+ Căng thẳng tâm lý
Nếu bạn đang có những suy nghĩ liên quan đến tự tử, hãy liên hệ với National Suicide Prevention Lifeline (Đường dây nóng phòng chống tự tử quốc gia) theo số 988 để nhận được hỗ trợ và trợ giúp từ các chuyên gia cố vấn. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp nguy hiểm, hãy gọi 911.
Để biết thêm về sức khỏe tâm thần, hãy xem National Helpline Database (Cơ sở dữ liệu Đường dây Trợ giúp Quốc gia).
Làm thế nào để hòa nhập hơn?
Miệt thị ngoại hình có thể đang rất phổ biến, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn phải thực hiện hành vi đó. Đưa ra quan điểm không trở thành một người miệt thị ngoại hình chính là lựa chọn đúng đắn cho tất cả mọi người, kể cả chính bạn. Không tham gia đến những dạng miệt thị này có thể giúp bạn có sức khỏe tinh thần tốt hơn.
Ngoài việc không miệt thị ngoại hình ra, thì việc quan tâm đến cơ thể cũng có thể hữu ích. Điều này có nghĩa là ta cần khuyến khích việc chấp nhận và tôn vinh sự đa dạng về hình dáng và ngoại hình, chú tâm đến sức khỏe thay vì kích thước hay cân nặng cơ thể, và trân trọng cơ thể con người vì bản chất vốn có của nó.
Dưới đây là một vài cách mà bạn có thể ngăn chặn văn hóa miệt thị ngoại hình.
Ngừng nói về cơ thể của người khác
Việc mọi người chế nhạo và miệt thị ngoại hình của người khác có thể được xã hội chấp nhận, nhưng bạn không cần phải chấp nhận, tham gia, hoặc chịu đựng những từ ngữ và hành động đấy. Bạn sẽ không muốn bản thân phải nhận những sự miệt thị như thế, và giờ bạn biết rằng điều đó có thể gây ra vấn đề thực sự cho những người phải trải qua nó. Vì thế, khi bạn đang có ý định phán xét lông cơ thể, mái tóc, hay kích thước cơ thể của người khác, hãy dừng lại. Thay vào đó, sao bạn không nghĩ đến những lời nói đẹp đẽ để nói với người đó?
Rõ ràng là họ đã thu hút sự chú ý của bạn, vì thế bạn nên tận dụng cơ hội này để nói về một điểm tốt của người ấy. "Tôi thích nụ cười của bạn" là một cách hay để khen người khác mà không buông những lời tiêu cực về cơ thể của họ.
Hãy thử những bước sau đây:
1. Chú ý đến suy nghĩ của bạn và thừa nhận những thành kiến hoặc phán xét của mình.
2. Cố gắng để ý đến những điều mà bạn thích, trân trọng hay ngưỡng mộ ở người này (nó có thể là những đặc điểm thể chất hoặc phi thể chất).
3. Hãy thực hành điều này với những người khác và chính mình để làm phát triển và làm sâu sắc thêm sự tôn trọng, quan tâm và lòng trắc ẩn đối với bản thân và người khác.
Tìm hiểu về sự trung lập của cơ thể
Sự trung lập của cơ thể là một bài tập đã được chứng minh là đem lại rất nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe tâm lý. Đó là quan niệm chấp nhận cơ thể hiện tại mà không phán xét chúng. Điều này có thể áp dụng lên cơ thể của bạn và những người khác.
Việc không thể hiện sự thích và ghét lên cơ thể ai đó giúp khuyến khích tập trung vào các mặt tích cực của cơ thể. Nó sẽ làm bạn cảm thấy tốt hơn về cơ thể của mình, cải thiện vấn đề ăn uống, và giúp bạn tự tin hơn.
Thay đổi cách bạn nói về cơ thể của mình
Trong một nền văn hóa chú trọng quá nhiều vào những khuyết điểm và những thứ ta cần phải cải thiện, việc nhận xét những điểm tích cực về cơ thể bản thân có thể là một thách thức lớn. Tuy nhiên, đây là một việc làm lành mạnh và nó cũng giúp người khác tránh bị tổn thương. Bằng cách luyện tập nói về những điểm tích cực trên cơ thể của mình, chú trọng vào những khía cạnh của bản thân và người khác mà chúng ta quý và trân trọng, ta có thể thể hiện sự quan tâm, lòng trắc ẩn và sự kết nối với người khác và với chính chúng ta.
Khi bạn đưa ra một lời bình luận như "Hôm nay tôi cảm thấy mình thật béo", bạn đang phán xét những người béo và ngụ ý rằng cơ thể của họ có ít giá trị hơn của người gầy. Điều này có thể gây tổn thương đến những người xung quanh bạn, đặc biệt là những người có ngoại hình quá cỡ.
Nếu chỉ nghĩ về những điểm tích cực về bản thân thì sẽ không thực tế lắm, nhưng bạn có thể thể hiện cảm xúc của mình theo cách ít gây tổn thương hơn cho người khác. Với ví dụ bên trên, bạn có thể tâm sự với một người bạn và nói: "Quần của tôi không còn vừa như trước nữa, và điều này khiến tôi cảm thấy tự ti".
Thay vì miệt thị ngoại hình, bạn nên mở lòng với những người mà bạn yêu thương, hãy tạo nên sự gần gũi và lòng tin giữa hai người.
Hãy lên tiếng
Nếu như bạn đã thực hiện các bước để ngăn chặn miệt thị ngoại hình bản thân bạn và người khác thì điều đó thật tuyệt vời! Tuy nhiên, bạn cần thực hiện một điều nữa.
Giống như tất cả các tình huống khi bạn thấy ai đó gây tổn hại, điều quan trọng là bạn phải lên tiếng - miễn là bạn an toàn về mặt thể chất và tinh thần khi làm vậy.
Nếu bạn thấy ai đó đang bình luận về cơ thể của người khác, cho dù nó là về áo quần hay tuổi tác, kích thước của họ, bạn có thể nhẹ nhàng nhắc nhở họ rằng việc nói về cơ thể của người khác như thế là không tử tế chút nào. Và nếu như bạn bè và những người bạn yêu quý thường xuyên làm điều đó, bạn có thể đề cập vấn đề đó một cách rõ ràng hơn, hãy nói cho họ biết rằng cách giao tiếp của họ không phải lúc nào cũng đem lại cảm giác tốt cho bạn và những người khác.
Miệt thị cơ thể có thể diễn ra phổ biến, nhưng bạn có thể nỗ lực để ngăn chặn điều đó và giúp chữa lạnh những tác động tiêu cực của nó bằng cách luyện tập một thái độ tích cực về cơ thể của bản thân và những người khác.
----------
Tác giả: Ariane Resnick
Link bài gốc: The Impact of Body Shaming and How to Overcome It
Dịch giả: Trần Thị Thúy Hiền - ToMo - Learn Something New