Kỹ Năng Lắng Nghe Chủ Động Để Giao Tiếp Tốt Hơn
ToMo] 7 Kỹ Năng Lắng Nghe Chủ Động Để Giao Tiếp Tốt Hơn
Đã đến lúc để bắt đầu những cuộc trò chuyện có chủ đích
Lắng nghe chủ động là kỹ năng giao tiếp không chỉ đơn thuần về việc lắng nghe người khác nói gì. Đó là việc chủ động xử lý và tìm hiểu ý nghĩa cũng như mục đích đằng sau lời nói đó. Kỹ năng này đòi hỏi người nghe phải thật chú tâm trong quá trình giao tiếp.
Lắng nghe chủ động bao gồm những kỹ năng sau:
Hoàn toàn tập trung vào cuộc trò chuyện
Thể hiện sự quan tâm bằng cách luyện tập giao tiếp bằng mắt phù hợp
Quan sát (và sử dụng) các ngôn ngữ hình thể
Đặt những câu hỏi mở để khuyến khích đối phương chia sẻ thêm
Diễn đạt lại và phản ánh những gì đã được nói
Lắng nghe để thấu hiểu thay vì chỉ đáp lại
Tránh đưa ra phán xét và lời khuyên vội vàng
Sabrina Romanoff, một tiến sĩ tâm lý học, giải thích, “Lắng nghe chủ động đòi hỏi người nghe phải gạt bỏ quan điểm cố định của bản thân để hoàn toàn tập trung vào người nói. Nó giúp mọi người cảm thấy được thấu hiểu hơn cũng như củng cố mối quan hệ, vì nó thể hiện bạn sẵn sàng đón nhận quan điểm của người khác và thấu hiểu cho hoàn cảnh của họ thay vì chỉ tập trung vào bản thân bạn”.
Trong giao tiếp, việc lắng nghe chủ động rất quan trọng vì nó giúp bạn duy trì sự gắn kết với đối phương. Nó cũng khiến cho người nói cảm thấy được lắng nghe và trân trọng. Kỹ năng này là nền tảng để giao tiếp thành công trong bất kỳ hoàn cảnh nào - dù là trong công việc, ở nhà hay các tình huống xã hội.
Romanoff nói thêm, “Sau cùng, kỹ năng này giúp thể hiện sự tôn trọng và giá trị cho nhu cầu, mối quan tâm và ý tưởng của người khác khi người nghe chủ động ra tín hiệu rằng người kia rất quan trọng với họ”.
Khi bạn tập luyện, bạn phải thật sự chú tâm lắng nghe người khác nói gì.
7 Kỹ Năng Lắng Nghe Chủ Động
Từ “chủ động” ở đây ám chỉ rằng bạn đang thể hiện một số hành động khi lắng nghe người khác. Điều này bao gồm một số chiến lược và kỹ năng cụ thể. Dưới đây là bảy kỹ năng lắng nghe chủ động.
1. Hoàn Toàn Tập Trung
Lắng nghe chủ động đòi hỏi sự tập trong suốt cuộc trò chuyện. Kỹ năng này sẽ giúp bạn tập trung vào những gì đang được nói. Việc tập trung bao gồm việc lắng nghe với toàn bộ các giác quan của bạn (thị giác, thính giác, v.v.) và dành toàn bộ sự chú ý cho người nói.
“Việc hoàn toàn tập trung đòi hỏi kỹ năng hòa vào thế giới nội tâm của người kia trong khi đang bước ra khỏi thế giới của chính bạn. Đây là một kỹ năng quan trọng giúp tạo sự gắn kết sâu sắc và thấu hiểu cảm xúc của đối phương”, Romanoff chia sẻ.
Để sử dụng kỹ năng này một cách hiệu quả, hãy cất điện thoại, loại bỏ những phiền nhiễu, tránh lơ đãng và gác lại những suy nghĩ trong đầu. Hãy đặt sự tập trung của bạn vào đối phương và để những thứ khác trôi đi.
2. Để Ý Tới Những Ngôn Ngữ Hình Thể
Trong giao tiếp, có đến 65% thông điệp không được thể hiện qua lời nói. Việc để ý tới ngôn ngữ hình thể có thể cho bạn biết rất nhiều về đối phương và thứ mà họ đang cố gắng muốn nói. Ví dụ, nếu đối phương nói nhanh, đây có thể là dấu hiệu cho thấy họ đang lo lắng hoặc hồi hộp. Nếu đối phương nói chậm, họ có thể mệt mỏi hoặc cố gắng lựa chọn từ ngữ cẩn thận. 
Trong quá trình lắng nghe chủ động, các hành vi phi ngôn ngữ của bạn cũng quan trọng không kém. Để cho đối phương biết bạn thực sự chú tâm, hãy sử dụng ngôn ngữ cơ thể cởi mở, không tạo cảm giác đe dọa. Điều này có nghĩa tránh khoanh tay, mỉm cười khi lắng nghe, hơi nghiêng người về phía trước và gật đầu vào những thời điểm thích hợp.
Khi lắng nghe chủ động, việc để ý tới biểu cảm khuôn mặt cũng rất hữu ích để tránh truyền tải những thông điệp tiêu cực.
3. Duy Trì Giao Tiếp Bằng Mắt Tốt
Khi lắng nghe chủ động, giao tiếp bằng mắt đóng vai trò rất quan trọng. Điều này sẽ nói cho đối phương biết bạn rất tập trung lắng nghe. Nó cũng thể hiện rằng bạn đang không bị xao nhãng bởi những thứ xung quanh bạn. 
Đồng thời, bạn không nên giao tiếp bằng mắt quá lâu để khiến cho cuộc trò chuyện trở nên gượng gạo. Để tránh điều này, hãy sử dụng quy tắc 50/70. Điều này có nghĩa bạn duy trì giao tiếp bằng mắt trong 50% đến 70% thời gian lắng nghe, giữ trong bốn đến năm giây trước khi nhìn đi chỗ khác một lúc.
4. Đặt Những Câu Hỏi Mở
Việc đặt những câu hỏi “có hoặc không” thường dẫn đến những câu trả lời cụt ngủn. Điều này sẽ không giúp ích trong quá trình lắng nghe chủ động vì nó khiến cuộc trò chuyện không được diễn ra tự nhiên. Nó cũng khiến cho việc lắng nghe người khác trở nên thực sự khó khăn vì bạn không thu được nhiều thông tin từ những phản hồi ngắn, thiếu chiều sâu.
Thay vào đó, hãy đặt những câu hỏi mở để cho thấy bạn quan tâm đến cuộc trò chuyện và đối phương. Những ví dụ về câu hỏi mở mà bạn có thể sử dụng khi chủ động lắng nghe bao gồm:
Bạn có thể kể thêm cho tôi về chuyện đó được không?
Bạn nghĩ sao về điều đó?
Bạn nghĩ đâu là con đường tốt nhất để tiến về phía trước?
Bạn nghĩ bản thân có thể phản ứng khác đi như thế nào?
“Điều quan trọng đối với những câu hỏi mở đó là phải có sự tò mò về đối phương. Điều này thể hiện sự quan tâm thực sự - làm cho đối phương cảm thấy được trân trọng và giúp bạn thấu hiểu họ hơn”, Romanoff nói thêm.
Những câu hỏi mở khuyến khích những câu trả lời sâu sắc và có chiều sâu, đó là lý do vì sao chúng thường được các chuyên gia sức khỏe tâm trí sử dụng.
5. Phản Ánh Những Gì Bạn Nghe Được
Sau khi đối phương chia sẻ, hãy nói cho họ biết bạn nghe được những gì. Kỹ năng này sẽ đảm bảo bạn đã nắm bắt được suy nghĩ, ý tưởng và/hoặc cảm xúc một cách chính xác. Kỹ năng này cũng giúp người kia cảm thấy được trân trọng và thấu hiểu, đồng thời giảm thiểu nguy cơ gây hiểu lầm.
Một cách để phản ánh lại những gì bạn nghe được đó là diễn đạt lại. Chăng hạn, bạn có thể nói, “Nói theo cách khác, ý của bạn ở đây là bạn đang cảm thấy bực bội” hay “Tôi hiểu rằng bạn đang cảm thấy không hài lòng về tình huống này”. Tóm gọn lại những gì bạn đã nghe được và cho đối phương cơ hội để xác nhận xem liệu bạn đã hiểu được đúng ý họ hay chưa.
Nếu như bạn muốn hiểu ý đối phương muốn nói tốt hơn, hãy yêu cầu họ giải thích thêm. Nhưng đừng tập trung quá nhiều vào những chi tiết vụn vặt mà bỏ lỡ bức tranh toàn cảnh.
6. Hãy Kiên Nhẫn
Kiên nhẫn là một kỹ năng quan trọng vì nó cho phép người kia nói mà không bị ngắt lời. Kỹ năng này cũng cho họ thời gian để nói những gì trong đầu mà không cảm thấy áp lực phải kết thúc câu nói một cách vội vàng.
Việc trở nên kiên nhẫn có nghĩa là bạn không vội lấp đầy những khoảng lặng bằng những suy nghĩ hay câu chuyện của bản thân. Nó cũng đòi hỏi bạn phải lắng nghe để thấu hiểu, chứ không phải lắng nghe chỉ để đáp lời. Nói cách khác, đừng vội chuẩn bị câu trả lời khi người kia đang nói. Ngoài ra, đừng thay đổi chủ để quá đột ngột vì điều này tạo cảm giác bạn không quan tâm hoặc thiếu kiên nhẫn.
Trong quá trình lắng nghe chủ động, bạn phải hành xử như một tấm bảng cộng hưởng thay vì nhảy vào với ý tưởng và quan điểm về thứ người kia đang nói.
7. Tránh Đưa Ra Phán Xét Vội Vàng
Việc giữ thái độ trung lập và không phán xét trong câu trả lời của bạn giúp đối phương cảm thấy thoải mái khi chia sẻ suy nghĩ của họ. Nó giúp tạo ra một không gian an toàn, nơi mọi người có thể tin tưởng lẫn nhau mà không cảm thấy bị dè bỉu, chỉ trích, đổ lỗi hay tiếp nhận phản ứng tiêu cực.
Những cách để giảm bớt sự phán xét khi lắng nghe bao gồm:
Tỏ ra thấu cảm với người nói hay hoàn cảnh của họ
Tìm hiểu thêm về con người và văn hóa khác nhau
Luyện tập chấp nhận người khác
Nhận thức khi bản thân có xu hướng đánh giá người đối diện, sau đó dừng lại những suy nghĩ đó
Ví Dụ Về Lắng Nghe Chủ Động
Lắng nghe chủ động sẽ nhìn như thế nào? Dưới đây là một ví dụ về một đoạn hội thoại trong đói nhiều kỹ năng lắng nghe khác nhau được áp dụng.
Lisa: Mình xin lỗi vì đã làm phiền bạn, nhưng mình vừa cãi nhau với chị gái, và tụi mình vẫn chưa nói chuyện lại. Mình buồn quá mà không biết chia sẻ với ai.
Jodie: Không có gì đâu! Kể mình nghe đầu đuôi câu chuyện đi. (câu hỏi mở)
Lisa: Thì là, tụi mình cãi nhau về việc tổ chức sinh nhật cho bố mẹ. Mình vẫn còn tức lắm.
Jodie: Ồ, căng à. Nghe có vẻ bạn buồn vì hai người không nói chuyện với nhau vì chuyện này. (phản ánh những gì đã nghe)
Lisa: Ừ, chị ấy cứ làm mình điên tiết. Chị ấy cứ đinh ninh là mình sẽ giúp chị ấy lên kế hoạch cho một bữa tiệc linh đình - mình có thời gian đâu! Cứ như là chị ấy không thèm hiểu cho hoàn cảnh của mình vậy.
Jodie: Haiz, nghe tệ thật. Bạn cảm thấy thế nào về chuyện này? (một câu hỏi mở khác)
Lisa: Bực bội. Tức giận. Chắc là cũng hơi áy náy vì chị ấy đã có bao nhiêu là kế hoạch, mà mình lại là người cản trở. Cuối cùng thì mình bảo chị ấy tự làm một mình luôn. Nhưng như vậy cũng không ổn.
Jodie: Nghe phức tạp thật. Chắc bạn cần chút thời gian để suy nghĩ thấu đáo mọi chuyện. (không phán xét)
Lisa: Ừ, chắc là vậy. Cảm ơn bạn đã lắng nghe, mình chỉ cần xả hết nỗi lòng thôi.
Tại Sao Kỹ Năng Lắng Nghe Chủ Động Rất Quan Trọng
Việc có được thói quen lắng nghe chủ động có thể tạo ra những tác động tích cực trong nhiều khía cạnh của cuộc sống. Kỹ năng này có thể ảnh hưởng đến quan hệ, công việc và tương tác xã hội của bạn.
Trong Quan Hệ
Kỹ năng lắng nghe chủ động giúp bạn thấu hiểu quan điểm của đối phương và trả lời với sự đồng cảm một cách tốt hơn. Điều này rất quan trọng trong bất kỳ mối quan hệ lành mạnh nào, dù là với vợ/chồng, bố mẹ, con cái, thành viên khác trong gia đình hay bạn bè. 
Việc trở thành một người lắng nghe chủ động trong các mối quan hệ đòi hỏi bạn phải nhận ra được rằng cuộc trò chuyện xoay quanh đối phương nhiều hơn bản thân bạn. Điều này đặc biệt quan trọng khi người kia đang gặp khó khăn về mặt cảm xúc.
Khả năng lắng nghe chủ động với thành viên gia đình hay bạn bè khi họ đang trong giai đoạn khó khăn là một kỹ năng giao tiếp rất đáng giá. Nó giúp bạn tránh đưa ra những quan điểm và giải pháp khi đối phương chỉ muốn được lắng nghe.
Trong Công Việc
Kỹ năng lắng nghe chủ động đặc biệt quan trọng tại nơi làm việc, nhất là khi bạn giữ vai trò giám sát hoặc thường xuyên tương tác với đồng nghiệp. Kỹ năng này giúp bạn hiểu rõ vấn đề và phối hợp tác để tìm ra giải pháp. Nó cũng thể hiện sự kiên nhẫn của bạn, một phẩm chất quý giá ở nơi công sở. 
Trong một số trường hợp, lắng nghe chủ động khi làm việc còn có thể giúp nâng cao mức độ an toàn ở nơi công sở. Chẳng hạn, nếu bạn làm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, việc lắng nghe chủ động có thể giúp giảm thiểu sai sót và tránh rủi ro không đáng có cho bệnh nhân.
Trong Những Tình Huống Xã Hội
Những kỹ năng lắng nghe chủ động như kỹ năng phản ánh, đặt câu hỏi mở, xác nhận và quan sát ngôn ngữ cơ thể giúp bạn phát triển mối quan hệ khi gặp những người mới. Những người biết lắng nghe chủ động và và thấu cảm rất giỏi trong việc bắt chuyện và duy trì cuộc trò chuyện.
Kỹ năng lắng nghe chủ động giúp người khác cảm thấy được hỗ trợ về mặt cảm xúc. Điều này có thể rất hữu ích khi tương tác với một người mắc chứng lo âu xã hội. Theo nghiên cứu, sự hỗ trợ về mặt cảm xúc có tác động đến vỏ não trước trán lưng bên trái, giúp giảm cảm giác căng thẳng ở những người gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội.
Những Cách Để Cải Thiện Kỹ Năng Lắng Nghe Chủ Động
Chúng ta đều đã ở trong tình huống nơi người nghe bị xao nhãng hoặc không có hứng thú. Hoặc có thể bạn muốn cải thiện kỹ năng lắng nghe chủ động của bản thân để tránh khiến người khác cảm thấy như vậy.
Dưới đây là một số cách để bạn cải thiện kỹ năng lắng nghe chủ động hoặc khuyến khích người khác cải thiện kỹ năng này:
Khơi dậy trí tò mò của bản thân. Bạn càng tò mò về một thứ gì đó, bạn càng muốn tìm hiểu về nó hơn. Điều này khiến bạn muốn đặt câu hỏi một cách tự nhiên và cố gắng hiểu rõ vấn đề, đó là hai nền tảng cốt lõi của kỹ năng lắng nghe chủ động trong giao tiếp.
Tìm chủ đề mà cả hai cùng quan tâm. Điều này đặc biệt hữu ích khi trò chuyện xã giao. Nếu cả hai đều có hứng thú cho một chủ đề nào đó, bạn sẽ dễ dàng duy trì sự tập trung và kết nối hơn.
Tập luyện kỹ năng lắng nghe chủ động. Như bất kỳ kỹ năng khác, việc trở thành một người lắng nghe tích cực cần rất nhiều sự tập luyện. Hãy kiên nhẫn với bản thân khi đi qua quá trình tập luyện này. Việc tiếp tục tập luyện những kỹ năng này có thể truyền cảm hứng cho đối phương để làm điều tương tự. Khi nhìn thấy bạn thể hiện kỹ năng lắng nghe chủ động, họ cũng có thể trở thành một người nghe tốt hơn.
Nhận biết khi nào thì nên kết thúc cuộc trò chuyện. Nếu bạn đang nói chuyện nhưng đối phương cảm thấy không hứng thú, thì tốt nhất bạn nên kết thúc cuộc trò chuyện một cách tôn trọng. Điều này sẽ giúp bạn tránh được cảm giác khó chịu hay bị phớt lờ.
Nếu bạn cảm thấy đang gặp khó khăn trong việc lắng nghe, bạn có thể cân nhắc tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên gia. Ngoài ra, bạn có thể tham gia vào các khóa học kỹ năng xã hội hay đọc những cuốn sách tự học về kỹ năng giao tiếp.
Những Điều Cần Lưu Ý
Kỹ năng lắng nghe chủ động là một kỹ năng xã hội quan trọng và có giá trị trong nhiều tình huống khác nhau. Khi tập luyện kỹ năng này một cách đều đặn, bạn sẽ dần trở tự nhiên hơn khi sử dụng chúng. Bạn sẽ bắt đầu đặt những câu hỏi mở và phản ánh những gì bạn nghe mà không cần phải suy nghĩ quá nhiều.
“Sau cùng, kỹ năng lắng nghe chủ động giúp người nói cảm thấy được thấu hiểu và lắng nghe - giúp cho người nghe tiếp nhận nhiều thông tin và hiểu rõ hơn. Ở cả hai phía, kỹ năng lắng nghe chủ động góp phần tạo ra sự gắn kết cho mọi người, cho nên đó là lý do vì sao đây là công cụ thiết yếu cho giao tiếp”, Romanoff chia sẻ.
Nếu bạn cảm thấy khó khăn khi tập luyện những kỹ năng lắng nghe chủ động, hãy nghĩ xem điều gì đang cản trở bạn. Bạn có gặp phải sự lo âu xã hội khi trò chuyện hay gặp khó khăn trong việc tập trung? Việc nhờ tư vấn cho những vấn đề này có thể giúp cải thiện kỹ năng lắng nghe chủ động, giúp bạn trở thành một người nghe tốt hơn.
----------
Tác giả: Arlin Cuncic
Link bài gốc: 7 Active Listening Techniques For Better Communication
Dịch giả: Ngô Xuân Mạnh - ToMo - Learn Something New
Không có nhận xét nào: