Các dạng giao tiếp không lời (Nonverbal Communication)
Có một phần lớn giao tiếp hằng ngày của chúng là là ngôn ngữ không lời. Các chuyên gia đã phát hiện ra rằng mỗi ngày chúng ta phản hồi với hàng ngàn ám hiệu và hành vi không lời, bao gồm cử chỉ, biểu cảm nét mặt, ánh mắt nhìn, điệu bộ và tông giọng. Từ cái bắt tay đến kiểu tóc, những tình tiết không lời tiết lộ con người của chúng ta và ảnh hưởng lên cách ta tương tác với mọi người.
A substantial portion of our communication is nonverbal. Experts have found that every day we respond to thousands of nonverbal cues and behaviors including postures, facial expressions, eye gaze, gestures, and tone of voice. From our handshakes to our hairstyles, nonverbal details reveal who we are and impact how we relate to other people.
Có những dạng giao tiếp không lời nào? What Are Types of Nonverbal Communication?
Giao tiếp không lời bao gồm biểu cảm nét mặt, điệu bộ, các hình thái cận ngôn ngữ như độ lớn hoặc tông giọng, ngôn ngữ cơ thể, không gian giao tiếp hay khoảng cách cá nhân, ánh mắt nhìn, tiếp xúc (va chạm), ngoại hình và tạo tác.
Nonverbal communication types include facial expressions, gestures, paralinguistics such as loudness or tone of voice, body language, proxemics or personal space, eye gaze, haptics (touch), appearance, and artifacts.
Nghiên cứu khoa học về giao tiếp và hành vi không lời bắt đầu với ấn bản “Thể hiện cảm xúc ở con người và động vật” của Charles Darwin xuất bản năm 1872. Kể từ thời điểm đó, đã có rất nhiều nghiên cứu được thực hiện liên quan đến những dạng thức, tác động và các kiểu thể hiện của những hành vi và giao tiếp không lời. Mặc dù những dấu hiệu này thường khá mờ nhạt đến mức ta ít khi nhận thức rõ ràng chúng, nhưng nghiên cứu đã xác định được khoảng 9 dạng ngôn ngữ ngôn lời.
Scientific research on nonverbal communication and behavior began with the 1872 publication of Charles Darwin’s The Expression of the Emotions in Man and Animals. Since that time, abundant research has been conducted regarding types, effects, and expressions of unspoken communication and behavior. While these signals are often so subtle that we are not consciously aware of them, research has identified several different nine types of nonverbal communication.
Biểu cảm nét mặt. Facial Expressions
Biểu cảm nét mặt chịu trách nhiệm cho một lượng khổng lồ giao tiếp không lời. Hãy cứ thử nghĩ mà xem có biết bao nhiêu thông tin có thể được truyền tải qua một nụ cười hay một cái cau mày. Nét mặt một người thường là thứ đầu tiên ta thấy, thậm chí ngay sau khi ta nghe xong những gì họ phải nói.
Facial expressions are responsible for a huge proportion of nonverbal communication.1 Consider how much information can be conveyed with a smile or a frown. The look on a person’s face is often the first thing we see, even before we hear what they have to say.
Mặc dù giao tiếp và hành vi không lời có thể rất khác nhau tùy vào từng nền văn hóa nhưng biểu cảm nét mặt khi vui, buồn, tức giận và sợ hãi đều khá giống nhau khắp thế giới.
While nonverbal communication and behavior can vary dramatically between cultures, the facial expressions for happiness, sadness, anger, and fear are similar throughout the world.
Việc chú tâm với từng chuyển động và dấu hiệu là một cách quan trọng giúp truyền đi ý nghĩa mà không cần lời nói. Một điệu bộ thường thấy bao gồm vẫy tay, chỉ tay và sử dụng ngón tay để đếm lượng. Những cử chỉ khác sẽ tùy từng người và phụ thuộc vào từng nền văn hóa.
Deliberate movements and signals are an important way to communicate meaning without words.2 Common gestures include waving, pointing, and using fingers to indicate numeric amounts. Other gestures are arbitrary and related to culture.
Trong bối cảnh phòng xử án, luật sư trước giờ đều biết cách sử dụng những dấu hiệu không lời khác nhau để cố xoay chuyển ý kiến của hội thẩm đoàn. Một luật sư đại diện cho thân chủ sẽ liếc nhìn đồng hồ đeo tay mình, ý bảo lý luận của luật sư bên kia là quá nhàm chán và thậm chí còn đảo mắt khi nhìn lời khai của nhân chứng, muốn làm giảm sự tin cậy trong lời nói của họ.
In courtroom settings, lawyers have been known to utilize different nonverbal signals to attempt to sway juror opinions. An attorney might glance at his watch to suggest that the opposing lawyer’s argument is tedious or might even roll his eyes at the testimony offered by a witness in an attempt to undermine his or her credibility.
Những dấu hiệu không lời này mạnh mẽ và ảnh hưởng lớn tới mức nhiều thẩm phán thậm chí phải giới hạn những dạng hành vi không lời nào được phép xuất hiện tại phòng xử án.
These nonverbal signals are seen as being so powerful and influential that some judges even place limits on what type of nonverbal behaviors are allowed in the courtroom.
Hình thái cận ngôn ngữ. Paralinguistics
Hình thái cận ngôn ngữ chỉ kiểu giao tiếp có phát ra tiếng hoàn toàn khác với ngôn ngữ thực tế. Nhóm này bao gồm những yếu tố như tông giọng, độ lớn, biến chuyển giọng, và độ cao thấp.
Paralinguistics refers to vocal communication that is separate from actual language.3 This includes factors such as tone of voice, loudness, inflection, and pitch.
Hãy cùng cân nhắc tác động mạnh mẽ của tông giọng lên ý nghĩa một câu nói. Khi được nói bằng giọng mạnh mẽ, người nghe có thể thấy được sự chấp thuận và nhiệt huyết. Cũng những từ đó mà nói bằng một tông giọng ngập ngừng, người nghe có thể nghĩ đến sự không đồng thuận và thiếu quan tâm.
Consider the powerful effect that tone of voice can have on the meaning of a sentence. When said in a strong tone of voice, listeners might interpret approval and enthusiasm. The same words said in a hesitant tone of voice might convey disapproval and a lack of interest.
Hãy chú tâm đến việc chỉ thay đổi tông giọng cũng có thể khiến thay đổi ý nghĩa của cả một câu nói. Một người bạn hỏi bạn sao rồi, và bạn trả lời bằng một câu đáp thông thường “Em ổn” nhưng cách bạn thực sự nói những từ này có thể tiết lộ rất nhiều cảm xúc thực sự của bạn.
Consider all the different ways that simply changing your tone of voice might change the meaning of a sentence. A friend might ask you how you are doing, and you might respond with the standard “I’m fine,” but how you actually say those words might reveal a tremendous amount of how you are really feeling.
Một tông giọng lạnh nhạt có thể biểu hiện bạn thực sự không ổn, nhưng bạn không muốn thảo luận về nó. Một tông giọng tươi sáng, vui vẻ sẽ thể hiện bạn thực sự rất khỏe. Một tông giọng ủ rũ, chán nản sẽ cho thấy bạn hoàn toàn không ổn và có lẽ bạn của bạn nên hỏi thăm thêm.
A cold tone of voice might suggest that you are actually not fine, but you don’t wish to discuss it. A bright, happy tone of voice will reveal that you are actually doing quite well. A somber, downcast tone would indicate that you are the opposite of fine and that perhaps your friend should inquire further.
Ngôn ngữ và dáng điệu cơ thể. Body Language and Posture
Dáng điệu và chuyển động cơ thể cũng có thể truyền tải một lượng lớn thông tin. Nghiên cứu về ngôn ngữ cơ thể đã phát triển đáng kể kể từ những năm 1970, nhưng truyền thông đại chúng đã tập trung vào quá trình phiên giải quá đà những dáng điệu phòng thủ, khoanh tay, và khoanh chân, đặc biệt là sau khi cuốn “Ngôn ngữ Cơ thể” của Julius Fast được xuất bản.
Posture and movement can also convey a great deal of information.4 Research on body language has grown significantly since the 1970s, but popular media have focused on the over-interpretation of defensive postures, arm-crossing, and leg-crossing, especially after publishing Julius Fast’s book Body Language.
Mặc dù những hành vi không lời này có thể biểu đạt cảm xúc và thái độ, nhưng nghiên cứu lại cho rằng ngôn ngữ cơ thể mập mờ và ít mang thông tin hơn những gì người ta tưởng.
While these nonverbal behaviors can indicate feelings and attitudes, research suggests that body language is far more subtle and less definitive than previously believed.
Không gian giao tiếp. Proxemics
Con người ta thường hay nói đến nhu cầu có “khoảng cách cá nhân”, đây cũng là một dạng giao tiếp không lời quan trọng. Lượng không gian ta cần và lượng không gian ta nghĩ là thuộc về chúng ta bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm những quy chuẩn xã hội, mong đợi văn hóa, tác động của bối cảnh, đặc điểm tính cách, và mức độ thân quen.
People often refer to their need for “personal space,” which is also an important type of nonverbal communication.5 The amount of distance we need and the amount of space we perceive as belonging to us is influenced by a number of factors including social norms, cultural expectations, situational factors, personality characteristics, and level of familiarity.
Khoảng không gian cần có khi trò chuyện bình thường với người khác thường dao động từ 18 inch đến 4 feet (0,48m đến 1,21m – ND). Mặt khác, khoảng cách cá nhân cần khi nói chuyện với một đám đông rơi vào khoảng 10 đến 12 feet (3,04 đến 3,65m – ND).
The amount of personal space needed when having a casual conversation with another person usually varies between 18 inches to four feet. On the other hand, the personal distance needed when speaking to a crowd of people is around 10 to 12 feet.
Ánh nhìn. Eye Gaze
Đôi mắt đóng một vai trò quan trọng trong giao tiếp không lời và hành động như nhìn, nhìn chằm chằm, và nháy mắt là những hành vi không lời rất quan trọng. Khi con người ta gặp người khác hay thấy điều gì họ thích, tỷ lệ nháy mắt gia tăng và đồng tử nở rộng. Chỉ nội việc nhìn người khác cũng có thể biểu đạt hàng loạt các cảm xúc như thù địch, quan tâm hay bị thu hút.
The eyes play an important role in nonverbal communication and such things as looking, staring and blinking are important nonverbal behaviors. When people encounter people or things that they like, the rate of blinking increases and pupils dilate. Looking at another person can indicate a range of emotions including hostility, interest, and attraction.
Con người ta cũng sử dụng ánh nhìn như một cách để xác định xem một người có thành thật không. Bình thường, tiếp xúc bằng mắt liên tục thường mang đến dấu hiệu là người kia đang nói thật và đáng tin. Mắt láo liên và không thể duy trì tiếp xúc bằng mắt, mặt khác, thường bị coi là một chỉ số thể hiện người kia đang nói dối hay đang lừa bạn.
People also utilize eye gaze as a means to determine if someone is being honest.6 Normal, steady eye contact is often taken as a sign that a person is telling the truth and is trustworthy. Shifty eyes and an inability to maintain eye contact, on the other hand, is frequently seen as an indicator that someone is lying or being deceptive.
Tiếp xúc va chạm. Haptics
Giao tiếp qua va chạm là một dạng hành vi không lời quan trọng khác. Có khá nhiều nghiên cứu về tầm quan trọng của tiếp xúc thân mật ở trẻ sơ sinh và những năm tháng thơ ấu.
Communicating through touch is another important nonverbal behavior. There has been a substantial amount of research on the importance of touch in infancy and early childhood.
Nghiên cứu kinh điển của Harry Harlow trên khỉ đã mô tả quá trình thiếu tiếp xúc bằng cơ thể cản trở sự phát triển như thế nào. Những chú khỉ con được nuôi bằng những con khỉ mẹ giả quấn bằng dây thép cho thấy những thiếu hụt vĩnh viễn trong hành vi và tương tác xã hội. Tiếp xúc cơ thể có thể được sử dụng để trao đổi sự yêu thương, sự quen thuộc, lòng thông cảm và những cảm xúc khác.
Harry Harlow’s classic monkey study demonstrated how deprived touch and contact impedes development. Baby monkeys raised by wire mothers experienced permanent deficits in behavior and social interaction. Touch can be used to communicate affection, familiarity, sympathy, and other emotions.
Trong cuốn Giao Tiếp Liên Nhân: Những cái ta gặp hàng ngày, tác giả Julia Wood viết rằng, tiếp xúc cơ thể cũng thường là một cách để giao tiếp thể hiện cả địa vị và sức mạnh.
In her book Interpersonal Communication: Everyday Encounters, author Julia Wood writes that touch is also often used as a way to communicate both status and power.7
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những cá nhân có địa vị cao thường hay xâm phạm những không gian cá nhân của người khác với tần suất và cường độ lớn hơn những người có địa vị xã hội thấp hơn. Khác biệt giới tính cũng đóng một vai trò trong cách con người ta tận dụng các va chạm cơ thể để giao tiếp.
Researchers have found that high-status individuals tend to invade other people’s personal space with greater frequency and intensity than lower-status individuals. Sex differences also play a role in how people utilize touch to communicate meaning.
Phụ nữ thường sử dụng tiếp xúc va chạm để truyền tải sự quan tâm, chăm sóc và nuôi dưỡng. Đàn ông, mặt khác, lại có thể sử dụng tiếp xúc cơ thể để khẳng định sức mạnh hoặc kiểm soát người khác.
Women tend to use touch to convey care, concern, and nurturance. Men, on the other hand, are more likely to use touch to assert power or control over others.
Ngoại hình. Appearance
Lựa chọn của chúng ta với màu sắc, quần áo, kiểu tóc và những nhân tố khác tác động vào ngoại hình cũng được coi là một phương tiện giao tiếp không lời. Nghiên cứu về tâm lý học màu sắc đã chỉ ra rằng màu sắc khác nhau có thể khơi gợi những tâm trạng khác nhau. Ngoại hình có thể làm thay đổi những phản ứng sinh lý, phán đoán và cách ta phiên giải mọi chuyện.
Our choice of color, clothing, hairstyles, and other factors affecting appearance are also considered a means of nonverbal communication.8 Research on color psychology has demonstrated that different colors can evoke different moods. Appearance can also alter physiological reactions, judgments, and interpretations.
Chỉ cần nghĩ đến tất cả những phán xét mập mờ bạn nhanh chóng đưa ra về một ai đó dựa vào ngoại hình của họ. Ấn tượng đầu tiên là rất quan trọng, đó là lý do tại sao các chuyên gia khuyên những người kiếm việc nên ăn mặc phù hợp khi đi phỏng vấn với những nhà tuyển dụng tiềm năng.
Just think of all the subtle judgments you quickly make about someone based on his or her appearance. These first impressions are important, which is why experts suggest that job seekers dress appropriately for interviews with potential employers.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ngoại hình có thể đóng một vai trò quyết định cách một người được nhìn nhậnm thậm chí thu nhập của họ. Một nghiên cứu năm 1996 phát hiện ra rằng luật sư nào được đánh giá là có sức hút hơn những đồng nghiệp khác kiếm được gần 15% thu nhập hơn so với những người kém thu hút hơn.
Researchers have found that appearance can play a role in how people are perceived and even how much they earn. One 1996 study found that attorneys who were rated as more attractive than their peers earned nearly 15 percent more than those ranked as less attractive.
Văn hóa cũng là một yếu tố gây ảnh hưởng quan trọng lên quá trình đánh giá ngoại hình. Mặc dù gầy ốm thường được đánh giá cao ở các nền văn hóa phương Tây, nhưng một số nền văn hóa Châu Phi lại coi những thân hình đầy đặn là có sức khỏe, tiền bạc và địa vị xã hội tốt hơn.
Culture is an important influence on how appearances are judged. While thinness tends to be valued in Western cultures, some African cultures relate full-figured bodies to better health, wealth, and social status.
Tạo tác. Artifacts
Những vật thể và hình ảnh cũng là những công cụ có thể được sử dụng để giao tiếp không lời. Ví dụ, trên một diễn đàn trực tuyến, bạn có thể lựa chọn hình ảnh đại diện để thể hiện nhận dạng cá nhân của bạn trên mạng và để trao đổi thông tin về con người của bạn và những thứ bạn thích.
Objects and images are also tools that can be used to communicate nonverbally. On an online forum, for example, you might select an avatar to represent your identity online and to communicate information about who you are and the things you like.
Con người ta thường dành khá nhiều thời gian để xây dựng một hình ảnh cụ thể và trang bị quanh mình những đồ vật nhằm truyền đạt thông tin về những thứ quan trọng với bản thân.
People often spend a great deal of time developing a particular image and surrounding themselves with objects designed to convey information about the things that are important to them.
Ví dụ, đồng phục có thể được sử dụng để chuyển tiếp một lượng lớn thông tin về một người. Một người lính sẽ mặc quân phục, cảnh sát sẽ mặc đồng phục và một bác sĩ sẽ mặc một áo choàng trắng. Chỉ nhìn sơ thôi thì những trang phục này đã nói lên nghề nghiệp kiếm sống của một người.
Uniforms, for example, can be used to transmit a tremendous amount of information about a person. A soldier will don fatigues, a police officer will wear a uniform, and a doctor will wear a white lab coat. At a mere glance, these outfits tell people what a person does for a living.
Kết luận. Bottom lines.
Giao tiếp không lời đóng một vai trò quan trọng trong cách ta truyền tải ý nghĩa và thông tin đến người khác, cũng như cách ta phiên giải những hành động của mọi người quanh ta.
Nonverbal communication plays an important role in how we convey meaning and information to others, as well as how we interpret the actions of those around us.
Điều quan trọng cần nhớ khi tìm hiểu những hành vi không lời như thế này là phải cân nhắc hành động theo nhóm. Điều một người đang nói ra kèm với biểu cảm, ngoại hình, và tông giọng của họ có thể tiết lộ cho bạn khá nhiều điều về những gì người đó đang cố biểu đạt.
The important thing to remember when looking at such nonverbal behaviors is to consider the actions in groups. What a person actually says along with his or her expressions, appearance, and tone of voice might tell you a great deal about what that person is really trying to say.
Tham khảo. Article Sources
Frith C. Role of facial expressions in social interactions. Philos Trans R Soc Lond, B, Biol Sci. 2009;364(1535):3453-8. doi:10.1098/rstb.2009.0142
Goldin-meadow S. How gesture works to change our minds. Trends Neurosci Educ. 2014;3(1):4-6. doi:10.1016/j.tine.2014.01.002
Rankin KP, Salazar A, Gorno-tempini ML, et al. Detecting sarcasm from paralinguistic cues: anatomic and cognitive correlates in neurodegenerative disease. Neuroimage. 2009;47(4):2005-15. doi:10.1016/j.neuroimage.2009.05.077
Sokolov AA, Krüger S, Enck P, Krägeloh-mann I, Pavlova MA. Gender affects body language reading. Front Psychol. 2011;2:16. doi:10.3389/fpsyg.2011.00016
Mccall C, Singer T. Facing off with unfair others: introducing proxemic imaging as an implicit measure of approach and avoidance during social interaction. PLoS ONE. 2015;10(2):e0117532. doi:10.1371/journal.pone.0117532
Mccarthy A, Lee K. Children’s knowledge of deceptive gaze cues and its relation to their actual lying behavior. J Exp Child Psychol. 2009;103(2):117-34. doi:10.1016/j.jecp.2008.06.005
Sekerdej M, Simão C, Waldzus S, Brito R. Keeping in Touch with Context: Non-verbal Behavior as a Manifestation of Communality and Dominance. J Nonverbal Behav. 2018;42(3):311-326. doi:10.1007/s10919-018-0279-2
Carroll L, Gilroy PJ. Role of appearance and nonverbal behaviors in the perception of sexual orientation among lesbians and gay men. Psychol Rep. 2002;91(1):115-22. doi:10.2466/pr0.2002.91.1.115
Nguồn: https://www.verywellmind.com/types-of-nonverbal-communication-2795397
Link bài gốc tiếng Việt xem tại đây: https://trangtamly.blog/2021/06/30/cac-dang-giao-tiep-khong-loi-nonverbal-communication/
Như Trang.