Kỹ Năng Lắng Nghe Thấu Cảm
[ToMo] Làm Thế Nào Để Phát Triển Kỹ Năng Lắng Nghe Thấu Cảm Của Bản Thân: 7 Kỹ Thuật Chính
Các vấn đề phức tạp của cá nhân và của cả xã hội đã và đang khuếch đại nỗi lo lắng và áp lực, dồn con người chúng ta đến với giới hạn chịu đựng của chính mình.
Làm thế nào chúng ta có thể giúp đỡ một người đang bị tổn thương? Ngoài các kỹ năng sinh tồn cơ bản, con người cũng cần phải có được cảm giác thoải mái, cảm thấy được an toàn, được quý trọng và được tôn trọng.
À có tin vui đây nhé. Bất kỳ một ai trong số chúng ta đều có thể giúp đỡ những người bị tổn thương.
Nhà văn Josephine Billings đã từng phát biểu rằng:
"Với thế giới, bạn có thể chỉ là một người, nhưng với một người, bạn có thể là cả thế giới."
Lắng nghe thấu cảm cho phép chúng ta dấn bước vào câu chuyện của người kể, để có thể cảm nhận được cảm xúc của chính họ, mang lại một cảm giác toàn, giúp họ vượt qua được những cảm xúc phức tạp.
Vậy người biết lắng nghe thấu cảm sẽ nhận được gì từ sự nỗ lực của họ? Bên cạnh việc giúp đỡ ai đó, bạn có thể sẽ để lại một tài sản quý giá về lòng trắc ẩn.
Vậy lắng nghe thấu cảm là gì? Sau đây là hai ví dụ
Stephen Covey, tác giả của cuốn sách Bảy thói quen hiệu quả, tóm gọn cốt lõi của việc lắng nghe thấu cảm chính là: "Trước tiên cần tìm kiếm sự thấu hiểu." Stephen Covey gọi đây là sự chuyển đổi mô hình sâu sắc, bởi vì đa số mọi người thường gượng ép nghe theo quan điểm riêng của họ trước khi thử lắng nghe người khác nói.
Covey tin rằng với nét đặc tính của lắng nghe thấu cảm sẽ thôi thúc người nói cởi mở hơn và tin tưởng đối với người nghe. Sự khiêm tốn, là một ví dụ, là một nét tính cách mà thấm nhuần lòng tin. Covey đề cập đến việc xây dựng một tài khoản ngân hàng cảm xúc với một ai đó trước khi họ sẵn lòng tin mình. Có một khái niệm tương tự trong học thuyết "Phục hồi công lý" được biết đến với cái tên là nguồn vốn xã hội.
Stephen Covey tin rằng chúng ta thường lắng nghe tại một trong bốn mức độ sau:
1. Lờ đi đối phương
2. Giả vờ lắng nghe
3. Lắng nghe có chọn lọc
4. Chú ý lắng nghe
Và Covey đã nhấn mạnh mức độ thứ năm của sự lắng nghe:
5. Lắng nghe thấu cảm
Lắng nghe thấu cảm nhắm đến việc đi sâu vào quan điểm của đối phương và nhìn nhận thế giới theo cách của riêng họ. Kỹ năng này yêu cầu người nghe phải dùng chính mắt, tai và cả trái tim để lắng nghe.
Nuôi dạy con cái chính là một ví dụ
Trở thành bố mẹ chính là một cơ hội tối ưu nhất cho việc lắng nghe thấu cảm.
Con cái: "Con không thích chơi đá bóng nữa. Huấn luyện viên khiến con rối bời và đội bóng thì dở tệ."
Phụ huynh sẽ thường bác bỏ lời quả quyết của đứa trẻ. Nhưng mà một cách phản hồi khác có thể là:
Bố mẹ: "Nghe có vẻ như con đang khó chịu với đội bóng của con à."
Đồng nghiệp cũng chính là một ví dụ
Môi trường làm việc cũng là nơi chứa đầy cơ hội dành cho việc lắng nghe thấu cảm. Tưởng tượng rằng đồng nghiệp của bạn đến văn phòng với lời phàn nàn.
Đồng nghiệp bạn: "Tên quản lý đúng là đồ ngốc. Ông ta còn chẳng biết mình đang làm gì nữa, hắn còn giao cho tôi một đống việc kinh khủng."
Bạn: "Nghe như thể cậu bây giờ đang phát cáu với quản lý và công việc vậy."
Ở cả hai ví dụ, người nghe không hề phủ nhận hay phán xét người nói. Họ (người nghe) để cho đối phương biết rằng họ đang nghe điều gì và nắm bắt được cảm xúc.
Bốn giai đoạn của việc Lắng nghe thấu cảm.
Để chuẩn bị cho việc lắng nghe thấu cảm, thì nhà văn Bento Leal đưa ra ý tưởng là phải để tâm trí được tĩnh lặng để có thể hoàn toàn tập trung vào việc những điều người kia đang nói, lắng nghe trọn vẹn và chân thành và nghe từng lời họ nói.
Theo tác giả Covey, có bốn giai đoạn của lắng nghe thấu cảm, được vạch ra ngay dưới đây:
Giai đoạn 1: Bắt chước về nội dung
Đây là giai đoạn kém hiệu quả nhất trong việc lắng nghe, được giảng dạy trong các khóa học lắng nghe chủ động hay lắng nghe có phản xạ.
Giai đoạn 2: Diễn đạt lại nội dung
Giai đoạn này có phần hiệu quả hơn nhưng mà vẫn bị giới hạn bởi việc giao tiếp bằng lời nói.
Giai đoạn 3: Phản ánh về cảm xúc
Giai đoạn này không chỉ bao gồm những điều đã được nói, ngoài ra còn là người nói cảm thấy như thế nào về điều đó.
Giai đoạn 4: Diễn đạt lại nội dung và phản ánh về cảm xúc
Giai đoạn này kết hợp cả giai đoạn hai và cả giai đoạn ba từ những gì tinh túy nhất trong giao tiếp. Covey mô tả giai đoạn này như là đem lại cho người nói một bầu không khí tâm lý.
Diễn đạt lại nội dung và phản ánh về cảm xúc thu hút người nói tới gần hơn với người nghe, trấn an với họ rằng họ đang ở một chốn an toàn. Rào cản ngăn cách giữa các thành viên cần được loại bỏ đối với những gì như Covey mô tả là dòng chảy tinh thần, thứ mà bao gồm lòng tin và sự nhạy cảm.
Tác giả Bento Leal gợi ý sử dụng kỹ năng lắng nghe thấu cảm khi chủ đề được nói đến mang tính chât quyết định, ý nghĩa và quan trọng. Lắng nghe thấu cảm cũng hiệu quả khi mà cảm xúc đang cao trào, khi mà giữa người với người cảm thấy không hiểu nhau, hay là khi mức độ tin tưởng trong mối quan hệ đang ở mức thấp.
Lắng nghe thấu cảm và lắng nghe chủ động
Trong lĩnh vực giao tiếp, có nhiều loại lắng nghe. Một vài loại đòi hỏi cần nhiều kỹ năng và tính kiên trì hơn số còn lại.
Lắng nghe chủ động
Lắng nghe chủ động được xác định là một cách để lắng nghe thay vì là một loại lắng nghe. Phương pháp lắng nghe này tập trung hoàn toàn vào những gì người kia đang nói. Người nghe sau đó sẽ xác nhận nội dung những gì mình đã nghe được và cảm nhận của người nói đánh giá về lời phản hồi này.
Một vài đặc điểm của người lắng nghe chủ động là bao gồm khả năng giao tiếp bằng mắt tốt, không bị phân tâm và sự bình tĩnh. Thái độ của người nghe chủ động giúp cho người nói cảm thấy mình được tôn trọng.
Lắng nghe thấu cảm
Loại này bao gồm cơ chế hoạt động của việc lắng nghe chủ động và có thể đưa người nghe tiến một bước hơn trong việc này. Người lắng nghe thấu cảm bắt đầu với ý định đắm chìm hoàn toàn bản thân vào đối phương cũng như những gì đối phương trải qua.
Áp dụng kỹ thuật nghe thấu cảm bao gồm việc phải tự gạt đi hết ý niệm mình là đúng và những chuyện đời tư của mình, bởi vì những câu chuyện của ta có thể chen ngang với câu chuyện của người nói.
Một cách khác để hiểu về lắng nghe thấu cảm là qua đánh giá bản thân dựa trên cuộc đời của người khác, điều mà gồm việc bạn ngưng phán xét và cái tôi của mình lại. Mình đã nhận ra điều này chính là khía cạnh thử thách nhất để trở thành một người hòa giải. Việc này yêu cầu phải đặt bản thân mình giữa những lời nhắc nhở là công việc này là lắng nghe và luôn luôn phải hiện diện.
Bên cạnh việc hỗ trợ người nói, người nghe thấu cảm cần tạo sự quen thuộc bằng cách lắng nghe, nhận biết về tâm trạng, và cho phép người nói tìm được hướng giải quyết. Người nghe thấu cảm hiểu được tầm quan trọng đối với người nói là như thế nào khi mà họ vừa chất chứa và phải giải quyết các vấn đề của chính mình.
Ý kiến của Carl Rogers về Lắng nghe thấu cảm
Carl Rogers, một nhà tâm lý học nhân văn, mô tả sự thấu cảm trong suốt một quá trình dài.
Ông ấy cẩn thận chứng tỏ sự thấu cảm từ đầu rằng trở nên đồng cảm là một việc "phải trở nên phức tạp, khắt khe và mạnh mẽ, tuy nhiên cũng cần có sự tinh tế và dịu dàng"
Carl Rogers mô tả sự đồng cảm là một quá trình nhiều phương diện hơn là một trạng thái mà người nghe "Bước vào thế giới nhận thức của người khác và hoàn toàn ở yên trong đó" Sự đồng cảm gồm một thoáng khoảnh khắc giao thoa giữa sự thấu hiểu của cảm xúc người nói và trú trong cuộc sống của người khác mà không hề phán xét.
Một khía cạnh khác bao gồm việc nhận thức được những cảm xúc vô thức của người nói có thể có nhưng cẩn thận không tiết lộ điều gì mà có thể dưới mức nhận thức của họ, điều có thể đặt ra mối đe dọa cho họ.
Bên cạnh đó, người nghe cảm thấy được cảm thấy được cuộc đời của một người thông qua đôi mắt của họ, đặc biệt là những khía cạnh đe dọa và kiểm tra họ về những gì họ cảm thấy.
Người nghe thấu cảm trở thành "một người bạn đáng tin cậy sâu bên trong tâm hồn của người nói". Để được như thế, người nghe phải đặt góc nhìn và giá trị chủ quan sang một bên để có thể dấn thân vào thế giới của họ, và không mang theo bất kì định kiến nào, về bản chất thì phải đặt bản thân mình sang một bên trong một khoảng thời gian.
Rogers tin rằng cách làm này không phù hợp cho tất cả mọi người. Người biết thấu cảm phải thấu hiểu rõ bản thân chính mình và phải đủ vững tâm tránh bị lạc lối trong thế giới kì lạ, kì quái của người nói.
Làm thế nào để tăng khả năng lắng nghe thấu cảm của bạn
Có thể sẽ phức tạp để chấm dứt các hành vi đã ăn sâu vào tâm trí như là phán xét và đánh giá người khác. Có ý tưởng là hãy thay thế sự phán xét bằng tính hiếu kỳ. Sự hiếu kỳ sẽ thay đổi góc nhìn của ta, cho phép ta được tiếp cận tình huống từ một góc nhìn khác tích cực hơn.
Nữ tác giả Becky Harling chia sẻ những lời khuyên của cô về chuyện lắng nghe, bao gồm việc ghi nhớ câu chuyện của người kể và cho họ thấy rằng bạn coi trọng những gì họ đã chia sẻ. Cô ấy chỉ ra rằng mọi người phải vật lộn với sự bất an, và những lời khuyên thì trái ngược với lắng nghe thấu cảm bởi chúng thường làm cho họ (người nói) thêm phần bất an. Nữ tác giả tiếp tục gợi ý với người nghe rằng nên lên tiếng công nhận sự can đảm của người nói vì đã chia sẻ những khó khăn của bản thân họ.
7 kỹ thuật và lời khuyên cho những người hay đưa ra lời khuyên
Amy Cuddy, tác giả của cuốn sách Hiện hữu trong từng khoảnh khắc, bàn luận về việc chúng ta từ bỏ quyền kiểm soát cuộc trò chuyện khi ta để người khác dẫn dắt nó.
Việc đánh mất quyền kiểm soát này có thể đáng sợ cũng như khó đoán. Có thể đây chính là lí do sự chuẩn bị cho lắng nghe thấu cảm lại khó đến vậy.
Bento Leal, tác giả của cuốn sách Bốn bí quyết cần thiết để có thể giao tiếp hiệu quả trong Tình yêu, Đời sống, Công việc và Bất cứ đâu!, đưa ra cơ sở cũng như các bước luyện tập đối với việc lắng nghe thấu cảm.
Trong thử thách 12 ngày giao tiếp tốt hơn của ông gồm có nhiều bước mà cùng với nhau sẽ tạo nên một kỹ năng giao tiếp xuất sắc. Mỗi ngày kết thúc với một sự phản ánh chân thực khác nhau.
Cách tiếp cận của Bento Leal đối với lắng nghe thấu cảm là độc lạ nhất ở chỗ ông ấy tỉ mỉ phác thảo trong suy nghĩ lập trường cần thiết để chuẩn bị cho việc tương tác.
Kỹ năng nhận thức sự thấu cảm
1. Cần nhận ra được phẩm giá vốn có và giá trị của bản thân cũng như của người nói.
2. Thấm nhuần mong muốn ẩn sâu bên trong bản thân rằng mình muốn lắng nghe người khác nói.
3. Nghĩ về các phẩm chất tích cực của họ.
Kỹ năng lắng nghe thấu cảm
1. Biến đổi kỹ năng nghe của bản thân và để cho tâm trí của bản thân được tĩnh lặng.
2. Mình sẽ lắng nghe từng lời, trọn vẹn và chân thành.
3. Mình thề mình sẽ không ngắt lời người khác.
4. Đáp lời lại người nói những gì họ đã nói với mình, nắm bắt được cảm xúc của họ.
Bento Leal cũng đưa ra những lời khuyên đối với việc giao tiếp thấu cảm, bao gồm việc sắp xếp và chắt lọc những suy nghĩ trước khi nói, chọn từ ngữ một cách khôn khéo và diễn đạt lời nói một cách tôn trọng người nghe. Cuối cùng, tác giả gợi ý rằng nên nói năng một cách cẩn thận và rành mạch.
Trước khi hỏi đối phương, sẽ thật khôn ngoan khi bạn thông cảm với tâm tính của họ và có nhận thức sâu sắc về bối cảnh. Không phải bất cứ câu hỏi nào cũng phù hợp trong mọi tình huống.
Những câu hỏi có thể giúp người nghe tập trung và truyền tải câu chuyện của họ. Những ví dụ sau đây có thể giúp người nghe mở lời.
1. "Cậu có vẻ khó chịu. Cậu muốn nói chuyện chứ?"
2. "Hãy kể với mình chuyện gì vừa xảy ra đi."
Người nghe có thể chắt lọc những gì mà họ nghe được. Bao gồm những ý tưởng sau đây:
1. "Cậu nghe có vẻ nản lòng." ('Nản lòng' có thể thay thế bằng bất kì cảm xúc khác, như là tức giận, buồn bã hoặc là sợ hãi.)
2. "Cậu cảm thấy như thế nào về chuyện này?"
3. "Cậu phản ứng như thế nào?"
4. "Chuyện đó xảy ra khi nào?"
5. "Cậu cảm thấy như thế nào khi họ nói điều đó?"
6. "Cậu nghĩ họ có ý gì?"
7. "Cậu nghĩ theo cách nài điều này làm phiền cậu nhất?"
8. "Cậu làm gì khi mà điều đó xảy ra?"
9. "Cậu có biết tại sao họ lại làm vậy không?"
10. "Cậu đã trải qua tình huống tương tự như vậy trước đây chưa?"
11. "Cậu tính xử lý chuyện này như thế nào?"
12. "Điều gì khiến cậu cảm thấy như vậy?"
13. "Cậu có biết họ muốn điều gì ở cậu không?"
Một vài ý tưởng để người nghe hiểu rằng bạn ở đó vì họ, gồm:
1. "Mình có thể làm gì cho cậu?"
2. "Điều đó nghe thật khó khăn."
3. "Làm thế nào mình có thể hỗ trợ tốt nhất cho cậu?"
4. "Cậu có cần điều gì ngay bây giờ không?"
Các bài tập, hoạt động và trò chơi tốt nhất để luyện tập lắng nghe thấu cảm
Chiếc bảng Lắng nghe một cách chính xác hướng dẫn người nghe qua các bước mang tính chất cơ sở đối với việc luyện tập lắng nghe.
Các bước bắt đầu với việc đặt bản thân chính mình vào hoàn cảnh của người khác và kiểm tra thực tế các cuộc trò chuyện trong quá khứ.
Bước thứ ba khuyên người nghe nên dành trọn sự chú ý và cân nhắc xem sự chắt lọc có cần thiết hay không. Hai bước còn lại bao gồm việc làm sáng tỏ những gì đối phương đã nói và có thể để người nói làm rõ những gì họ nghe bạn nói.
Vẽ nên bức tranh đồng cảm có thể được dùng như là một bài tập hoặc một trò chơi và nó phù hợp với mọi lứa tuổi Hoạt động này kết hợp sự tưởng tượng và khả năng sáng tạo bằng việc để người tham gia cắt những tấm hình từ tạp chí hoặc từ các nguồn thông tin khác và dán chúng vào một tờ giấy lớn.
Ngay khi những tấm áp phích sẵn sàng, thì các thành viên trong nhóm sẽ được yêu cầu tưởng tượng họ là ai và chuyện gì đang diễn ra đối với cuộc đời của họ, có thể sử dụng những gợi ý như sau:
· Ngày hôm nay người này cần đưa ra quyết định gì?
· Những người khác sẽ bảo họ làm gì?
Chiếc bảng 500 năm trước là một bài tập đóng vai mà nó khuyến khích người nói nói chuyện với ví trí của người nghe. Và vai diễn của người nghe là tưởng tượng bản thân họ là một người nào đó đến từ 500 năm trước.
Người nói sau đó sẽ mô tả cho người nghe một vật dụng hiện đại như là máy tính xách tay hay điện thoại di động mà người nghe đến từ thời Trung cổ và không được tham khảo gì cả. Bài tập nhập vai này sử dụng khả năng tưởng tượng và sự thấu cảm đối với người nghe.
Lắng nghe thấu cảm là sự hiện diện của sự kết nối và cũng là cơ sở cho việc chữa lành vết thương cho con người.
Theo như lời của nữ nhà văn Elizabeth Segal, sự thấu cảm trong xã hội dần suy yếu đi từng ngày (qua cái nhìn sâu sắc của bà về những cảnh ngộ cũng như cuộc sống của mọi người xung quanh). Nếu sự thấu cảm tiếp tục giảm sút như vậy thì sự liên kết trong xã sẽ yếu dần và việc thể hiện tình thương giữa người với người sẽ lâm nguy.
Sự thấu cảm sẽ thúc đẩy lòng thương.
Sau khi bố tôi mất vào năm 2020, mọi người kể với tôi rằng ông ấy là một người biết lắng nghe tuyệt vời. Ông không bao giờ cố gắng để kiểm soát cuộc trò chuyện. Ông không phán xét cũng như không cố gắng sửa chữa vấn đề. Ông là một người mạnh mẽ và là chỗ dựa vững vàng cho người khác.
Nhà thơ Maya Angelou từng nói:
"Họ sẽ quên những gì bạn nói, họ sẽ quên những điều bạn làm, nhưng tuyệt nhiên họ sẽ không bao giờ quên bạn khiến họ cảm thấy thế nào."
Quả là một di sản còn tồn tại mãi.
-------------
Tác giả: Tiến sĩ Christina R.Wilson
Link bài gốc:
Dịch giả: Lê Quang Minh - ToMo - Learn Something New
Không có nhận xét nào: