HIỂU VỀ GIỚI LÀ ĐIỀU CẦN THIẾT CHO PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI
GAS-Samantha Hung, chuyên viên về giới và phát triển của Ngân hàng Phát triển Châu Á nói về lý do tại sao phụ nữ so với nam giới có nhiều nguy cơ hơn từ biến đổi khí hậu và lý do tại sao những cuộc đàm phán về khí hậu cần phải lồng ghép các cách tiếp cận về giới.
DW- WORLD.DE : có phải phụ nữ so với nam giới thường bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi biến đổi khí hậu?
Samantha Hung: Phụ nữ thường dễ bị tổn thương hơn nam giới về lãnh vực nghèo đói. Chỉ riêng ở Châu Á Thái Bình Dương, hơn 600 triệu người nghèo sống dưới mức 1,25 USD/ngày. Phần lớn trong số họ là phụ nữ và họ phụ thuộc nhiều hơn vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên có sẵn để duy trì sinh kế. Do đó, ở khía cạnh đó phụ nữ sẽ bị những tổn thương và bị ảnh hưởng nhiều hơn.
Hơn nữa, vai trò giới được mặc định bởi văn hóa nên hầu hết phụ nữ ở các nước châu Á và Thái Bình Dương phải chịu thêm một gánh nặng không cân xứng trong việc đối phó với tình trạng khan hiếm các nguồn lực ngày càng gia tăng. Vì vậy, nếu chúng ta đề cập các vấn đề như: thiếu nước, thiếu thức ăn, hoặc thiếu củi sẽ có tác động trực tiếp lên khối lượng công việc hàng ngày của phụ nữ vì phụ nữ và trẻ em gái thường đi lấy nước, kiếm củi v.v…
Chúng ta cũng biết rằng nơi có biến đổi khí hậu thường có những thảm họa. Điều này cho thấy có những tác động khác biệt về giới rất rõ ràng. Ví dụ, thống kê cho thấy phụ nữ có nhiều khả năng, thậm chí là chết khi có lũ lụt hoặc sóng thần xảy ra. Thường là do tính thiếu di động vì họ phải ở lại để bảo vệ trẻ em, hoặc không thể chạy nếu không có đàn ông, hoặc phụ nữ ít được dạy bơi hay làm cách nào để biết bơi.
Những vấn đề này rất phổ biến ở những vùng nông thôn. Nhưng chúng ta cũng đang chứng kiến những tác động giới đối với biến đổi khí hậu ở đô thị, ví dụ, ở các khu ổ chuột, khi có lũ lụt ập tới thì sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn so với khu dân cư có điều kiện tốt hơn.
Những lý do nào mà phụ nữ bị ảnh hưởng không đồng đều do biến đổi khí hậu?
Các cuộc tranh luận về biến đổi khí hậu chủ yếu tập trung vào những tác động kinh tế của biến đổi khí hậu, chứ không nhấn mạnh nhiều đến những khía cạnh xã hội đã ảnh hưởng ra sao đối với mọi người. Nhưng khía cạnh xã hội lại chiếm một phần lớn của biến đổi khí hậu. Một lý do rất quan trọng nữa là mặc dù phụ nữ là những người thực sự phải đối mặt với biến đổi khí hậu và đối phó với nó hàng ngày và ở ngay trong gia đình của họ, nhưng khi đưa ra các quyết định dù ở cấp cộng đồng, quốc gia, hay quốc tế thì họ thường không được tham gia. Hầu như không có diễn đàn dành cho phụ nữ về đối thoại biến đổi khí hậu. Và khi phụ nữ không được tham gia vào những cuộc thảo luận hay diễn đàn về biến đổi khí hậu thì lẽ đương nhiên là nhu cầu của họ bị bỏ qua một cách dễ dàng. Và sự vắng mặt này thể hiện rõ ràng thông qua những chương trình về những nỗ lực thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu. Nói điều này có vẻ hơi khái quát một chút, nhưng nam giới có xu hướng nghiêng nhiều hơn về công nghệ có quy mô lớn và quan trọng, trong khi đó là công nghệ quy mô nhỏ như: bếp sử dụng năng lượng hiệu quả có khuynh hướng tác động trực tiếp đến công việc hàng ngày của phụ nữ ở các nước đang phát triển.
Ngoài ra, có rất nhiều diễn ngôn khi nói về giới và tính thích ứng, có phần nào đóthiên vị phụ nữ là những người dễ bị tổn thương. Dù có sự tổn thương không cân xứng, nhưng phụ nữ thực sự là tác nhân rất mạnh mẽ của sự thay đổi bởi vì họ có kiến thức tuyệt vời về tài nguyên thiên nhiên. Họ cũng là những người được trang bị tốt hơn để thay đổi hành vi ở cấp độ gia đình. Vì vậy, đây là một vấn đề phức tạp ... Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là sự công nhận tại sao tiếp cận giới rất quan trọng và cần thiết cho việc phân tích giới khi thiết kế bất kỳ chương trình hay dự án về thích ứng hay giảm nhẹ biến đổi khí hậu.
Nhận thức về vấn đề này có tăng hay không?
Tôi nghĩ rằng nhận thức đang dần dần tăng nhưng vẫn còn là một chặng đường dài. Nếu ta nhìn vào các thỏa thuận về biến đổi khí hậu ở cấp quốc tế thì sẽ thấy những bước nhỏ đang được thực thi như sự hiện diện ngôn ngữ giới rất cụ thể trong các tài liệu quan trọng, mà điều này, so với 5-10 năm trước, không bao giờ được đề cập. Đó là nhờ sự vận động hành lang của các nhóm phụ nữ. Thêm vào đó, có nhu cầu nhiều hơn nữa việc nâng cao nhận thức ở các cấp chính phủ và nâng cao nhận thức cho những người làm việc trong lĩnh vực biến đổi khí hậu. Tôi không nghĩ rằng đây là điều được qui định sẵn, rằng tất cả các chuyên gia về biến đổi khí hậu nhất thiết phải nhận thức được sự phức tạp của vấn đề giới.
Cách tiếp cận giới là một cách tiếp cận đương nhiên. Nếu ta loại bỏ một nửa dân số thì một nửa dân số đó sẽ không được góp phần vào sự phát triển bền vững của các chương trình can thiệp biến đổi khí hậu. Cách tiếp cận này phải áp dụng trên diện rộng, và đặc biệt là ở những lãnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của phụ nữ và khả năng của phụ nữ phải thích nghi để thay đổi môi trường. Ví dụ, khi chúng ta nói về di cư do biến đổi khí hậu thì đó chính là những người phụ nữ thường là ít có khả năng di chuyển. Vì vậy, họ là những người sẽ phải có năng lực và sự kiên cường để thích ứng nếu họ không thể di chuyển ra khỏi nó môi trường đó. Điều này quan trọng với bất kỳ hình thức phát triển nào – chúng ta không thể ủng hộ phát triển con người lành mạnh nếu ta không hiểu về chiều kích giới.
Những gì có thể làm được để việc phân tích giới là một phần của sự thay đổi khí hậu?
Một phần lớn của biến đổi khí hậu liên quan đến giáo dục và đào tạo cho phụ nữ dù ở một mức độ chung hoặc ở mức độ dự án cụ thể, qua đó cung cấp cho họ các công nghệ thích ứng mới, cho phép họ tham gia vào các cuộc thảo luận biến đổi khí hậu, và được tiếp cận các nguồn lực sẵn có. Ngoài ra, khi các chính phủ tham dự các cuộc họp quốc tế lớn và hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu, họ cần phải đảm bảo một cách rõ ràng rằng họ dùng ngôn ngữ giới cụ thể, tham khảo ý kiến của các nhóm phụ nữ trong quá trình chuẩn bị và quan trọng là khuyến khích phụ nữ tham gia vào các đoàn đại biểu của họ.
Tóm lại, lồng ghép quan điểm giới là rất quan trọng không chỉ trong các chương trình biến đổi khí hậu nhằm giảm nhẹ thiên tai, hỗ trợ kỹ thuật mà cả trong các dự án giao thông và năng lượng bền vững.
Người dịch: Doãn Thi Ngọc-GAS HSU
Không có nhận xét nào: